Η οστεοαρθρίτιδα του ισχίου αποτελεί μιά πολύ συνήθη κατάσταση που επηρεάζει σε κάποιο βαθμό ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Ένα ποσοστό που φθάνει στο 10% των ενηλίκων άνω των 45 χρόνων, θα είναι απαραίτητο να υποβληθεί σε χειρουργική θεραπεία και συγκεκριμένα σε ολική αρθροπλαστική. Η φθορά στην άρθρωση του ισχίου (κοτύλης και κεφαλής του μηριαίου), δημιουργεί έντονο πόνο, δυσκαμψία, χωλότητα στην βάδιση, βράχυνση και έξω στροφή στο πάσχον ισχίο, ενώ ο ασθενής δυσκολεύεται στην ένδυση, στην περιποίηση νυχιών και παρουσιάζει επιπλέον προβλήματα που αυξάνονται προοδευτικά, με συνέπεια τον διαρκή και νυκτερινό πόνο.
Όταν τα συμπτώματα επηρεάζουν την καθημερινότητα του ατόμου, τότε η λύση είναι η χειρουργική αντιμετώπιση, η οποία αναφέρεται σαν ολική αρθροπλαστική του ισχίου. Η επέμβαση αυτή ξεκινάει από την δεκαετία του 1960 και έχει προσφέρει τα μέγιστα στην υγεία των ασθενών από τότε έως και σήμερα.
Η αρθροπλαστική ισχίου, περιλαμβλανει την χειρουργική αφαίρεση της φθαρμένης κεφαλής του ισχίου και της φθαρμένης κοτύλης της λεκάνης και αντικατάστασή τους με ένα προσθετίκο εμφύτευμα, συνήθως μέταλλο και πλαστικό, δημιουργώντας μια τεχνητή άρθρωση που σταθεροποιείται στην περιοχή και που η λειτουργία της φθάνει σχεδόν την φυσιολογική άρθρωση ενός ισχίου είται με ακρυλικόν τσιμέντο είτε έχοντας μια επιφάνεια στην οποία θα αναπτυχθεί νέο οστούν. Στόχος μας είναι η ανακούφιση από τον πόνο και η βελτίωση της κινητικότητας της άρθρωσης, επιτρέποντας στους ασθενείς μας να επιστρέψουν στην καθημερινή τους λειτουργία χωρίς πόνο.
Ο ασθενής θα υποβληθεί σε έναν λεπτομερή προεγχειριτικό έλεγχο 3-4 εβδομάδες, τουλάχιστον πριν το χειρουργείο. Αυτό μας εξασφαλίζει ασφάλεια κατά την εισαγωγή και κατά την διενέργεια της επέμβασης, καθώς και αποφυγή ακύρωσής της και απογοητεύσεις την συγκεκριμένη ημέρα. Στον προεγχειριτικό έλεγχο περιλαμβάνονται:
Εφόσον δεν υπάρχει κάποια σοβαρή αντένδειξη όσον αφορά στο να προχωρήσει στην επέμβαση, υπό επισκληρίδιο / ραχιαία ή γενική αναισθησία προχωρούμε στην ολική αρθροπλαστική του ισχίου. Η προσπέλαση που χρησιμοποιούμε είναι η οπισθοπλάγια και η πρόσθια (AMIS) με χρήση ψηφιακού πλοηγού (Navigation) ή και C-arm (ακτινοσκοπιού μηχανήματος).
Οι ασθενείς άμεσα μετεγχειρητικά θα εγερθούν, με την βοήθεια φυσικοθεραπευτών, την ίδια ημέρα του χειρουργείου και με χρήση βακτηριών. Είναι πολυ εντυπωσιακή η άμεση μετεγχειρητική ύφεση του πόνου, αλλά τις βακτηρίες θα πρέπει να τις χρησιμοποιεί ο κάθε ασθενής για τουλάχιστον έξι (6) εβδομάδες. Ο ασθενής θα νοσηλευθεί για δύο (2) ημέρες συνήθως, ενώ ακολουθεί πρόγραμμα αποθεραπείας σύμφωνα με τις οδηγίες μας, ώστε να αρχίσει να βαδίζει με ορθό τρόπο, ανώδυνα και χωρίς χωλότητα.
Η πρωταρχική ένδειξη για χειρουργική επέμβαση είναι η παρουσία πόνου και η δυσκαμψία στο ισχίο που υποβαθμίζει σημαντικά την ποιότητα ζωής και είναι ανθεκτικά στις συντηριτικές θεραπείες, όπως τα φάρμακα, η φυσικοθεραπεία και οι τροποποιήσεις του τρόπου ζωής. Οι ασθενείς έχουν ιδιοπαθή αρθρίτιδα του ισχίου, είτε ρευματοειδή αρθρίτιδα, είτε μετατραυματική αρθρίτιδα, που έχει οδηγήσει σε σοβαρή βλάβη των αρθρώσεων, ενώ σε πολλές των περιπτώσεων και αρθρίτιδα από συγγενή αιτία, πχ συγγενές εξάρθρημα του ισχίου. Πρόσθετες ενδείξεις περιλαμβάνουν τον επίμονο νυκτερινό πόνο που παρεμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως το περπάτημα, την ορθοστασία και την ανάπαυση, την δυσκαμψία που περιορίζει την κινητικότητα και την ικανότητα εκτέλεσης καθημερινών συνηθισμένων ενασχολήσεων.
Μια ενδελεχής αξιολόγηση, που περιλαμβάνει ιστορικό, φυσική εξέταση, απεικονιστικές εξετάσεις και αξιολόγιση της συνολικής υγείας του ασθενούς, είναι επιβεβλημένη για να καθοριστεί η καταλληλότητα της αρθροπλαστικής ισχίου. Για άτομα με συστηματικές ασθένειες ή καταστάσεις που μπορεί να εμποδίσουν την επούλωση ή να αυξήσουν τον χειρουργικό κίνδυνο, η προσεκτική εξέταση και προεγχειρητική εκτίμηση είναι ζωτικής σημασίας.
Στόχος της αρθροπλαστικής ισχίου είναι η ανακούφιση από τον πόνο, η αποκατάσταση της κινητικότητας του ισχίου, η βελτίωση της ικανότητας του ασθενούς να συμμετέχει στις προηγούμενες δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, αλλά και εν μέρει συμμετοχή σε ήπιες αθλητικές δράσεις.
Ο ορθοπαιδικός χειρουργός Dr. Ανδρέας Καραγιάννης, χρησιμοποιεί μια σειρά από προηγμένες χειρουργικές τεχνικές για να διασφαλίσει οτι κάθε αρθροπλαστική ισχίου είναι προσαρμοσμένη στις ατομικές ανάγκες και συνθήκες του ασθενούς.
Οι προσεγγίσεις μπορούν σε γενικές γραμμές να ταξινομηθούν σε οπίσιες, πρόσθιες και πλάγιες τεχνικές, καθεμά με τα δικά της πλεονεκτήματα και τις δικές της ενδείξεις. Η οπίσθια και πλέον συνήθης προσπέλαση, που χρησιμοποείται από ετών συνήθως, επιτρέπει εξαιρετική πρόσβαση στην άρθρωση του ισχίου με ελάχιστες επιπτώσεις στους γύρω μύες.
Η πρόσθια προσπέλαση (AMIS – Anterior Minimally Invasive Surgery), ακολουθεί ένα μονοπάτι μεταξύ μυών και νεύρων προστατεύοντας τις περιαρθρικές δομές, ενώ συμβάλει σε ταχύτερη ανάρρωση. Η επιστροφή σε καθημερινές δρατηριότητες είναι γρηγορότερη, ο μετεγχειρητικός πόνος, σχεδόν αμελητέος, υπάρχει μείωση στην απώλεια αίματος, ο ασθενής θα νοσηλευτεί 1 έως 2 ημέρς και ο κίνδυνος για εξάρθρημα του ισχίου είναι επίσης ελάχιστος.
Η πλάγια προσπέλαση χρησιποποιείται λιγότερο συχνά λόγω της μεγαλύτερης τάσης για μυϊκή βλάβη, αλλά μπορεί να είναι επωφελής σε συγκεκριμένα κλινικά σενάρια.
Ενδοχειρουργικά, η πλοήγηση μέσω υπολογιστή (Navigation) ή η ρομποτική βοήθεια (Mako), μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση της ακρίβειας στην ευθυγράμμιση των ενθεμάτων και την απο κατάσταση του μήκους του ποδιού, που είναι ζωτικής σημάσιας για την μακροζωία και την λειουργικότητα της πρόθεσης. Επιπλέον, ο χειρουργός μας δίνει προτεραιότητα στις ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές (MIS), όπου αυτό ενδείκνυται, με στόχο τη μείωση του μετεγχειρητικού πόνου, την συντόμευση της παραμονής στο νοσοκομείο και την επιτάχυνση της αποκατάστασης του ασθενούς.
Η επιλογή και η προσαρμογή του προσθετικού εμφυτεύματος ισχίου εδραζεται σε μια ολοκληρωμένη κατανόηση της σκελετικης δομής του ασθενούς (ύψους, ηλικίας , σωματικού βάρους), της έκτασης της βλάβης της άρθρωσης και του επιπέδου σωματικής δραστηρότητας. Δεν πρόκειται απλώς για την ανακούφιση του πόνου αλλά για την αποκατάστση της λειτουργίας με σκοπό τη βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής.
Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούμε τεχνολογίες απεικόνισης και τρισδιάστατης μοντελοποίησης αιχμής για να σχεδιάσουμε και να κατασκευάσουμε ένα εμφύτευμα που αντικατοπτρίζει ο φυσικό περιγραμμα της άρθρωσης του ασθενούς.
Αυτή η εξατομικευμένη προσέγγιση δίνει τη δυνατότητα στους ασθενείς να ξεκινήσουν την ανάρρωσή τους με μία πρόθεση σχεδιασμένη όχι απλώς για τον οποιονδήποτε ασθενή, αλλά ειδικά για κάθε έναν από αυτούς, με στόχο την μεγιστοποίηση της λειτουργίας και της ικανοποίησής τους.
Η ανάρρωση και η αποκατάσταση είναι κρίσιμες φάσεις μετά την αρθροπλαστική ισχίου και σχεδιάζονται για να ενισχύσουν τη διαδικασία επούλωσης και να αποκαταστήσουν την πλήρη λειτουργία της άρθρωσης. Αυτή η περίοδος είναι καθοριστική για τους ασθενείς ώστε να ανακτήσουν τη δύναμή τους, να βελτιώσουν την κινητικότητα και να διασφαλίσουν τη μακροζωία του προσθετικού ισχίου.
Η θεραπευτική αγωγή ανάρρωσης ξεκινά άμεσα με παθητικές και υποβοηθούμενες ασκήσεις για την ενεργοποίηση των μυϊκών ομάδων του σκέλους, την πρόληψη της δυσκαμψίας και των θρομβώσεων, με μερική φόρτιση του χειρουργηθέντος σκέλους, ενώ σταδιακά προχωρά σε πιο έντονες δραστηριότητες προσαρμοσμένες στις ατομικές ανάγκες και την “προσωπικότητα” της βλάβης και του εκάστοτε ασθενούς. Οι φυσικοθεραπευτές διαδραματίζουν αναπόσπαστο ρόλο στο χειρουργικό οικοδόμημα, ενώ με τα εξατομικευμένα προγράμματα ασκήσεων που δίνουμε στους ασθενείς μας και με τους φυσικοθεραευτές που αναλαμβλανουν την εκπλήρωσή τους – στα δάφορα μέρη της Αθήνας και της χώρας μας γενικά, καθώς και με πρόοδο στην μυϊκή ενδυνάμωση του χειρουργημένου σκέλους του ασθενούς, αλλά και όλου του σώματός του, την εκπαίδευση στην βάδιση και στην ιδιοδεκτικότητα του άκρου.
Ο φυσικοθεραπευτής, το απόγευμα της πρώτης μετεγχειρητικής ημέρας θα προσπαθήσει να σηκώσει τον ασθενή, για να κάτσει στο κρεβάτι ή στην καρέκλα, να κάνει μερικά βήματα με τις βακτηρίες, ενώ θα του υποδείξει και κάποιες απλές ασκήσεις που θα εκτελέσει επί κλίνης.
Ο ασθενής λαμβάνει την φαρμακευτική του αγωγή και κυρίως αναλγητικά για τον πόνο, ενώ τοποθετεί στην μηροβουβωνική του περιοχή κρύα επιθέματα.
Την επόμενη ημέρα, συνεχίζει με κινητοποίηση από τους φυσικοθεραπευτές, γίνεται αιματολογικός έλεγχος, ώστε να ελέγχουμε κυρίως τον αιματοκρίτη και την αιμοσφαιρίνη για πιθανή ανάγκη μετάγγισης αίματος ή παραγώγων αυτού, καθώς και ακτινολογικός έλεγχος. Η βάδιση γίνεται με την χρήση δύο βακτηριών, ενώ γίνεται και εκμάθηση βάδισης σε σκάλες, πάντα με μερική φόρτιση του σκέλους.
Όταν ο ασθενής επιστρέψει στο σπίτι του, θα πρέπει να λαμβάνει την αγωγή που του συνταγογραφήσαμε, ενώ θα συνεχίσει με το ασκησιολόγιο που του υποδείξαμε για τις επόμενες 3 – 4 εβδομάδες και πάντα με μερική φόρτιση στο χειρουργηθέν σκέλος περί τα 15-20 kgr. Σε 15-17 ημέρες θα πρέπει να έρθει στο ιατρείο για αφαίρεση των ραμμάτων.
Η τήρηση ενός ειδικού σχεδίου αποκατάστασης είναι απαραίτητη για την επιτυχή έκβαση της κάθε επέμβασης. Παρακολουθούμε στενά τους ασθενείς μας, προσαρμόζοντας το πρόγραμμα ανάλογα με τις ανάγκες για την βελτιστοποίηση της επούλωσης του τραύματος, της ιστικής βλάβης και με στόχο την πρόληψη των επιπλοκών.
Ο στόχος του κάθε ασθενή και ιδιάιτερα του ασθενούς ηλικίας κάτω των 50 χρόνων, μετά την αρθροπλαστική ισχίου, είναι να επιστρέψει στην “προηγούμενη ζωή του” χωρίς πόνο. Να βαδίζει αρκετά, να επαναφέρει την μυϊκή του δύναμη, την ευκαμψία – ευλυγισία του, την ισορροπία και την αντοχή στο σώμα του.
Στο τέλος των πρώτων 2 μηνών μετά το χειρουργείο, ο στόχος είναι ο ασθενής να βαδίζει:
Μετά τον 3ο μήνα και εφόσον ο απεικονιστικός έλεγχος (x- ray) είναι ο πρέπων, η κλινική εικόνα του ασθενούς είναι καλή , η κίνηση και η μυϊκή ισχύς στο χειρουργηθέν ισχίο είναι και αυτές φυσιολογικές, τότε με την δέουσα προσοχή ο ασθενής μπορεί :
Σίγουρα δεν θα πρέπει να συμμετάσχει σε τρέξιμο, άλματα, squash, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, ski, άρση βαρών και γενικά σε αθλήματα με υψηλό κίνδυνο πτώσεων.
Για συμμετοχή του σε yoga ή pilates, χορούς θα πρέπει να ενημερώνεται ο γυμναστής για τροποποίηση κάποιων ασκήσεων. Για την όποια αμφιβολία και πρόβλημα, θα πρέπει ο ασθενής να ενημερών άμεσα τον θεράποντα ιατρό.
Με τις εξελίξεις στις χειρουργικές τεχνικές και τον προσχεδιασμό του εμφυτεύματος, η πλειονότητα των ατόμων που υποβάλλονται σε αυτή την επέμβαση εμφανίζουν σημαντικές βελτιώσεις στον πόνο, την κινητικότητα, την καθημερινή λειτουργικότητα και την παραμονή της ενδοπρόθεσης για διάρκεια 20-30 ετών.
Στατιστικά, οι επεμβάσεις αρθροπλαστικής ισχίου έχουν ποσοστό επιτυχίας άνω του 90% στα 10 χρόνια και περίπου 80% στα 20 χρόνια, γεγονός που αντανακλά τη διάρκεια και τα μακροπρόθεσμα οφέλη της επέμβασης.
Συμπερασματικά, η αρθροπλαστική ισχίου αποτελεί μια σημαντική πρόοδο στην ορθοπαιδική ιατρική, παρέχοντας ουσιαστική ανακούφιση και αποκατάσταση της λειτουργίας σε άτομα με σοβαρή παθολογία του ισχίου.
Η σχολαστική διαδικασία επιλογής και ακριβούς προσαρμογής των εμφυτευμάτων, η ακρίβεια των σύγχρονων χειρουργικών τεχνικών, ο εξειδικευμένος ορθοπαιδικός χειρουργός και το κατάλληλο πρόγραμμα αποκατάστασης, συμβάλλουν στα υψηλά ποσοστά επιτυχίας και στα θετικά αποτελέσματα που παρατηρούνται στους ασθενείς μας, μετά από επέμβαση ολικής αρθροπλαστικής του ισχίου.
Εφόσον έγιναν κατανοητά τα παραπάνω, που προσπάθησα να αναφέρω, με γνώμονα την βιβλιογραφία και την προσωπική μου εμπειρία και υπάρχει προβληματισμός για τον τραυματισμό σας, τότε με ένα απαραίτητο ραντεβού, θα μπορούσε να γίνει μια διεξοδική αξιολόγηση στο πρόβλημά σας και να σας προταθεί η πλέον αρμόζουσα θεραπευτική επιλογή.